SPİRAL
DİNAMİKLER
İNTEGRAL
Tüm Social-i ValueMatch araçları Prof.Clare Graves ve Dr. Don Beck tarafından geliştirilen Spiral Dinamikler (İntegral) felsefesine dayanmaktadır.
Spiral Dinamikler, insan, toplum ve organizasyonların evrimsel gelişimini tanımlayan bir model ve dildir. İnsanlar arasındaki etkileşimi anlama ve haritalandırmada yeni bir yaklaşımdır. İnsanlar ve kültürlerin sahip olduğu farklı değer sistemlerini (itici güçler, dünya görüşleri ve yaşam kuralları) tanımlar, (yandaki çizimde görüldüğü gibi). Aynı zamanda Spiral Dinamiklerin önemli bir bölümü insanların ve çevrenin nasıl değiştiğini ve bu değişim sürecinde hangi aşamalardan geçildiğini açıklar.
Spiral Dinamikler İntegral yaklaşımı, kişisel, organizasyonel, sosyal ve hatta jeopolitik düzeylerde aynı rahatlıkla kullanılabilir. ValueMatch, bu değer sistemlerinin özellikle organizasyonel yapılarda somut biçimde nasıl gözlemlenebileceği konusunda kayda değer çalışmalar gerçekleştirmiştir.
Aşağıda, Spiral Dinamiklerin ve değer sistemlerinin detaylı tanımını bulabilirsiniz.
İnsanlar, takımlar ve organizasyonların içindeki dinamikleri anlayabilmek için, onların düşünce ve davranışlarının ötesine bakabilmek ve bu düşünce ve davranışlara neden olan motivasyonları ayırt edebilmek gerekir.
Her insan motive olur, ancak aynı şeylerden değil.
Hepimizin benzer şeylerle motive olabileceği beklentisi, organizasyonlarda karşılaşılan çeşitli çatışmalar, yanlış anlaşmalar ve sürtüşmelerin kökeninde yatar.
Bununla birlikte günümüzde, bunların yaşanmadığı çeşitli organizasyonlar da var. Motivasyonları ve dürtüleri farklı olan birçok insan, ortak ve net bir hedef ve buna nasıl ulaşılacağı konusunda hemfikir olduğu sürece gayet uyumlu ve verimli bir şekilde çalışabiliyorlar.
Graves ve Spiral Dinamikler
New York Union College’de psikoloji profesörlüğü yapan Dr. Clare W. Graves, 1950’lerden 80’lere kadar insanların güdüleri ve onları neyin mutlu ettiği konusunda geniş çapta araştırmalar yaptı. Bir bireyin gelişiminin belirgin birçok aşamadan geçebildiğini keşfetti.
Bizim “değer sistemleri” adını verdiğimiz bu zeminlerde, kişinin farklı güdü ve motivasyonları bulunur.
Değer sistemlerinin her biri belirgin yaşam ve iş koşullarıyla etkileşim sonucu ortaya çıkar. Öyle ki, kabile kültüründe yaşayan insanların egemen değer sistemleri, örneğin komünist bir devlette yaşayanlardan farklılık gösterir. Değer sistemleri, insan psikolojisinin bulunduğu çevreyle uyumunu yansıtır. İnsanlar geliştikçe, yaşam çevresi ve buna bağlı değer sistemleri giderek karmaşıklaşır.
Graves’in çalışmaları, Dr. Don Beck ve Chris Cowan tarafından geliştirilmiş, her bir değer sistemine bir renk tanımlanmış ve aşağıda gösterilen Spiral Dinamikler modeli oluşturulmuştur. Bej renk ile kodlanmış birinci değer sistemi, organizasyonların analizinde pek uygulanabilir değildir; sekizinci sistem olan “turkuaz” ise, henüz yeni gelişmekte olduğundan, ValueMatch araçları tarafından
ölçümlenmemektedir.
Dinamikler
Ardışık değer sistemlerinin karmaşıklık düzeyleri giderek artar. Bu karmaşıklık, yaşam koşulları için olduğu kadar, bu yaşam koşulları ile başa çıkmak durumunda kalan insanın psikolojisi (psyche) için de geçerlidir. Bu gelişim, kabile kültüründen yola çıkarak günümüz global teknolojik topluma evrilen ve sürekli olarak karmaşıklaşan toplumumuzda oldukça barizdir. Benzer bir şekilde, biz bireyler de, yaş aldıkça, psikolojimizin gelişimini sağlayan ve gittikçe karmaşıklaşan koşullarla yüz yüze geliriz. Bu karmaşıklık, kişinin zekası ile değil, sosyal etkileşimi ile ilgilidir. Güçlü bir yeşil güdü ile yetişmiş bir kişi, güçlü bir turuncu sistemde yetişmiş kişiden daha zeki değildir. Değer sistemleri iyi veya kötü olarak da gruplanamaz: her sistem geçerli çevrede, kendi işlevini yerine getirir. Sistem bir kişinin içinde, geçmişi, kişisel tercihleri, karşılaştığı problemler, ancak özellikle de yaşadığı çevre gibi birçok faktöre bağlı olarak gelişir.
Graves’in çalışması, hem kişi ve içinde bulunduğu toplum, hem de kişi ve çalışma ortamı arasındaki etkileşimi analiz etmek için kullanılabilir. Her değer sistemi, belli bir özgün iş ortamında gelişir; böylelikle, ağırlıkla rekabet zihniyetinde yetişmiş bir kişi, kendini (rekabet, turuncu değer sisteminin özelliklerindendir), insanlar ve iş ortamı uyumuna daha fazla odaklı olan yeşil bir organizasyondansa, büyük bir
olasılıkla ticari kazançla güdülenen turuncu bir organizasyonda
kendini daha rahat hissedecektir.
Bir insan, takım ya da organizasyonda yeni bir değer sisteminin gelişimi, ancak bir önceki sistemler yeterli bir şekilde çalışmış ve gelişmiş ise mümkün olabilir. Örneğin, stratejik, turuncu bir düşünme ve davranış gerektiren, karmaşık bir projede çalışan bir ekip, yeterli bir yapı ve düzeni içinde barındırıyor olmalıdır. Bu özellikler, bir önceki sistem olan “mavi” süresince gelişmiş olmalıdır. Eğer bu gelişmemiş veya yeterli şekilde gelişmemişse, deyim yerindeyse, turuncu sistemin mavi temeli çöker ve maviden bir önceki sistem olan “kırmızı” nın özellikleri arasında bulunan kısa vadeli mantık ve kaos egemen olmaya başlar. Bir değer sisteminin insanların ne düşündüğü değil, şeyler hakkında nasıl düşündüğü ile ilgili olduğunu anlamak önemlidir. Örneğin, bir kişinin yaşamının belirli bir döneminde, dinin o kişi için neden önemli olduğunu tanımlar; o kişinin hangi dini seçtiği ile ilgilenmez.
Değer sistemleri, kişisel zevklerimiz ile değil; diğer herkes gibi, yaptığımız seçimlere nasıl ulaştığımız, dünya görüşümüzde ve güdülerimizde ifade bulan ve hepimizin geçtiği kişisel gelişim aşamalarımız ile ilgilidir.
Bizi güdüleyen şeyler, aile veya iş gibi hayatımızın farklı alanlarında değişiklik gösterebilir ve yaşam koşullarımız aniden değiştiğinde onlar da değişebilir; örneğin işini kaybetmiş ve artık ev kredisini ödeyemeyecek duruma gelmiş bir kişi, kendini baskı altına hissetmeye başlayabilir.
Özetle değer sistemleri durağan düşünülemez: hayatımızın farklı kısımları ya da değişen koşullar, içimizde farklı değer sistemlerini tetikleyebilir. Örneğin, bir aile bireyinin hastalığı içimizdeki mor sistemi harekete geçirebilir ya da coşkulu bir spor karşılaşması içimizdeki kırmızı sistemi ortaya çıkartabilir.
