SPÄ°RAL
DÄ°NAMÄ°KLER
Ä°NTEGRAL
Tüm Social-i ValueMatch araçları Prof.Clare Graves ve Dr. Don Beck tarafından geliÅŸtirilen Spiral Dinamikler (Ä°ntegral) felsefesine dayanmaktadır.
​
Spiral Dinamikler, insan, toplum ve organizasyonların evrimsel geliÅŸimini tanımlayan bir model ve dildir. Ä°nsanlar arasındaki etkileÅŸimi anlama ve haritalandırmada yeni bir yaklaşımdır. Ä°nsanlar ve kültürlerin sahip olduÄŸu farklı deÄŸer sistemlerini (itici güçler, dünya görüÅŸleri ve yaÅŸam kuralları) tanımlar, (yandaki çizimde görüldüÄŸü gibi). Aynı zamanda Spiral Dinamiklerin önemli bir bölümü insanların ve çevrenin nasıl deÄŸiÅŸtiÄŸini ve bu deÄŸiÅŸim sürecinde hangi aÅŸamalardan geçildiÄŸini açıklar.
Spiral Dinamikler Ä°ntegral yaklaşımı, kiÅŸisel, organizasyonel, sosyal ve hatta jeopolitik düzeylerde aynı rahatlıkla kullanılabilir. ValueMatch, bu deÄŸer sistemlerinin özellikle organizasyonel yapılarda somut biçimde nasıl gözlemlenebileceÄŸi konusunda kayda deÄŸer çalışmalar gerçekleÅŸtirmiÅŸtir.
Aşağıda, Spiral Dinamiklerin ve değer sistemlerinin detaylı tanımını bulabilirsiniz.
Ä°nsanlar, takımlar ve organizasyonların içindeki dinamikleri anlayabilmek için, onların düÅŸünce ve davranışlarının ötesine bakabilmek ve bu düÅŸünce ve davranışlara neden olan motivasyonları ayırt edebilmek gerekir.
Her insan motive olur, ancak aynı şeylerden değil.
Hepimizin benzer ÅŸeylerle motive olabileceÄŸi beklentisi, organizasyonlarda karşılaşılan çeÅŸitli çatışmalar, yanlış anlaÅŸmalar ve sürtüÅŸmelerin kökeninde yatar.
​
Bununla birlikte günümüzde, bunların yaÅŸanmadığı çeÅŸitli organizasyonlar da var. Motivasyonları ve dürtüleri farklı olan birçok insan, ortak ve net bir hedef ve buna nasıl ulaşılacağı konusunda hemfikir olduÄŸu sürece gayet uyumlu ve verimli bir ÅŸekilde çalışabiliyorlar.
Graves ve Spiral Dinamikler
New York Union College’de psikoloji profesörlüÄŸü yapan Dr. Clare W. Graves, 1950’lerden 80’lere kadar insanların güdüleri ve onları neyin mutlu ettiÄŸi konusunda geniÅŸ çapta araÅŸtırmalar yaptı. Bir bireyin geliÅŸiminin belirgin birçok aÅŸamadan geçebildiÄŸini keÅŸfetti.
Bizim “deÄŸer sistemleri” adını verdiÄŸimiz bu zeminlerde, kiÅŸinin farklı güdü ve motivasyonları bulunur.
​
DeÄŸer sistemlerinin her biri belirgin yaÅŸam ve iÅŸ koÅŸullarıyla etkileÅŸim sonucu ortaya çıkar. Öyle ki, kabile kültüründe yaÅŸayan insanların egemen deÄŸer sistemleri, örneÄŸin komünist bir devlette yaÅŸayanlardan farklılık gösterir. DeÄŸer sistemleri, insan psikolojisinin bulunduÄŸu çevreyle uyumunu yansıtır. Ä°nsanlar geliÅŸtikçe, yaÅŸam çevresi ve buna baÄŸlı deÄŸer sistemleri giderek karmaşıklaşır.
​
Graves’in çalışmaları, Dr. Don Beck ve Chris Cowan tarafından geliÅŸtirilmiÅŸ, her bir deÄŸer sistemine bir renk tanımlanmış ve aÅŸağıda gösterilen Spiral Dinamikler modeli oluÅŸturulmuÅŸtur. Bej renk ile kodlanmış birinci deÄŸer sistemi, organizasyonların analizinde pek uygulanabilir deÄŸildir; sekizinci sistem olan “turkuaz” ise, henüz yeni geliÅŸmekte olduÄŸundan, ValueMatch araçları tarafından
​ölçümlenmemektedir.
Dinamikler
Ardışık deÄŸer sistemlerinin karmaşıklık düzeyleri giderek artar. Bu karmaşıklık, yaÅŸam koÅŸulları için olduÄŸu kadar, bu yaÅŸam koÅŸulları ile baÅŸa çıkmak durumunda kalan insanın psikolojisi (psyche) için de geçerlidir. Bu geliÅŸim, kabile kültüründen yola çıkarak günümüz global teknolojik topluma evrilen ve sürekli olarak karmaşıklaÅŸan toplumumuzda oldukça barizdir. Benzer bir ÅŸekilde, biz bireyler de, yaÅŸ aldıkça, psikolojimizin geliÅŸimini saÄŸlayan ve gittikçe karmaşıklaÅŸan koÅŸullarla yüz yüze geliriz. Bu karmaşıklık, kiÅŸinin zekası ile deÄŸil, sosyal etkileÅŸimi ile ilgilidir. Güçlü bir yeÅŸil güdü ile yetiÅŸmiÅŸ bir kiÅŸi, güçlü bir turuncu sistemde yetiÅŸmiÅŸ kiÅŸiden daha zeki deÄŸildir. DeÄŸer sistemleri iyi veya kötü olarak da gruplanamaz: her sistem geçerli çevrede, kendi iÅŸlevini yerine getirir. Sistem bir kiÅŸinin içinde, geçmiÅŸi, kiÅŸisel tercihleri, karşılaÅŸtığı problemler, ancak özellikle de yaÅŸadığı çevre gibi birçok faktöre baÄŸlı olarak geliÅŸir.
Graves’in çalışması, hem kiÅŸi ve içinde bulunduÄŸu toplum, hem de kiÅŸi ve çalışma ortamı arasındaki etkileÅŸimi analiz etmek için kullanılabilir. Her deÄŸer sistemi, belli bir özgün iÅŸ ortamında geliÅŸir; böylelikle, ağırlıkla rekabet zihniyetinde yetiÅŸmiÅŸ bir kiÅŸi, kendini (rekabet, turuncu deÄŸer sisteminin özelliklerindendir), insanlar ve iÅŸ ortamı uyumuna daha fazla odaklı olan yeÅŸil bir organizasyondansa, büyük bir
olasılıkla ticari kazançla güdülenen turuncu bir organizasyonda
kendini daha rahat hissedecektir.
Bir insan, takım ya da organizasyonda yeni bir deÄŸer sisteminin geliÅŸimi, ancak bir önceki sistemler yeterli bir ÅŸekilde çalışmış ve geliÅŸmiÅŸ ise mümkün olabilir. ÖrneÄŸin, stratejik, turuncu bir düÅŸünme ve davranış gerektiren, karmaşık bir projede çalışan bir ekip, yeterli bir yapı ve düzeni içinde barındırıyor olmalıdır. Bu özellikler, bir önceki sistem olan “mavi” süresince geliÅŸmiÅŸ olmalıdır. EÄŸer bu geliÅŸmemiÅŸ veya yeterli ÅŸekilde geliÅŸmemiÅŸse, deyim yerindeyse, turuncu sistemin mavi temeli çöker ve maviden bir önceki sistem olan “kırmızı” nın özellikleri arasında bulunan kısa vadeli mantık ve kaos egemen olmaya baÅŸlar. Bir deÄŸer sisteminin insanların ne düÅŸündüÄŸü deÄŸil, ÅŸeyler hakkında nasıl düÅŸündüÄŸü ile ilgili olduÄŸunu anlamak önemlidir. ÖrneÄŸin, bir kiÅŸinin yaÅŸamının belirli bir döneminde, dinin o kiÅŸi için neden önemli olduÄŸunu tanımlar; o kiÅŸinin hangi dini seçtiÄŸi ile ilgilenmez.
​
DeÄŸer sistemleri, kiÅŸisel zevklerimiz ile deÄŸil; diÄŸer herkes gibi, yaptığımız seçimlere nasıl ulaÅŸtığımız, dünya görüÅŸümüzde ve güdülerimizde ifade bulan ve hepimizin geçtiÄŸi kiÅŸisel geliÅŸim aÅŸamalarımız ile ilgilidir.
Bizi güdüleyen ÅŸeyler, aile veya iÅŸ gibi hayatımızın farklı alanlarında deÄŸiÅŸiklik gösterebilir ve yaÅŸam koÅŸullarımız aniden deÄŸiÅŸtiÄŸinde onlar da deÄŸiÅŸebilir; örneÄŸin iÅŸini kaybetmiÅŸ ve artık ev kredisini ödeyemeyecek duruma gelmiÅŸ bir kiÅŸi, kendini baskı altına hissetmeye baÅŸlayabilir.
​
Özetle deÄŸer sistemleri duraÄŸan düÅŸünülemez: hayatımızın farklı kısımları ya da deÄŸiÅŸen koÅŸullar, içimizde farklı deÄŸer sistemlerini tetikleyebilir. ÖrneÄŸin, bir aile bireyinin hastalığı içimizdeki mor sistemi harekete geçirebilir ya da coÅŸkulu bir spor karşılaÅŸması içimizdeki kırmızı sistemi ortaya çıkartabilir.
